Skurcze łydek mogą być bardzo bolesne, a wizja ich ponownego pojawienia się stresująca, dlatego warto zadbać o odpowiednią profilaktykę. Jakie są przyczyny skurczy łydek? Jak im przeciwdziałać i co robić podczas skurczu łydki?
Skurcze łydek – przyczyny
Kurczące się mięśnie warunkują większość funkcji życiowych organizmu – bicie serca, trawienie, poruszanie. Praca mięśni odpowiedzialnych za dwa pierwsze procesy jest niezależna od naszej woli, w przeciwieństwie do pracy mięśni szkieletowych odpowiedzialnych za poruszanie. Kiedy chcemy wykonać ruch, odpowiednie impulsy oddziałują na poszczególne ośrodki, które umożliwiają procesy fizykochemiczne warunkujące skurcz mięśni1.
Bywają jednak sytuacje, w których dochodzi do pewnych zaburzeń i mimowolnych skurczy mięśni szkieletowych, doprowadza to np. do bolesnych skurczy łydek. Na ogół jest to bardzo silny i nagły skurcz mięśnia łydki wynikający z zaburzeń przekaźnikowych (wywołanych np. zaburzeniami elektrolitowymi) lub neurologicznych, wielu innych chorób (niedoczynność tarczycy, niewydolność żylna, cukrzyca), jak również z błędów żywieniowych (niewystarczające nawodnienie, nieprawidłowa podaż pierwiastków chemicznych, szczególnie magnezu, potasu i wapnia) i niewłaściwego trybu życia (przemęczenie mięśni lub brak aktywności fizycznej, długotrwałe stanie, używki)2.
Bolesne skurcze nóg mogą pojawiać się w czasie wysiłku, jednak najczęściej występują w czasie odprężenia. Skurcze łydek w nocy dotyczą około 60 proc. dorosłych3, chociaż mogą pojawiać się również u dzieci. Nie są znane dokładne przyczyny występowania skurczu w łydkach w nocy, podejrzewa się, że wynikają one z błędnych sygnałów wysyłanych do mięśni4.
Co na skurcze nóg?
Bolesny skurcz łydki ma charakter gwałtowny, a jego pojawienie się w nocy bywa szczególnie nieprzyjemne. I chociaż w najgorszym wypadku skurcz mięśnia może trwać zaledwie kilka minut, ból łydki po skurczu może trwać nawet kilka dni3. Dlatego zdecydowanie lepiej im zapobiegać.
Domowe sposoby na skurcze nóg
Częste skurcze łydek wymagają konsultacji z lekarzem, ponieważ być może potrzebna jest specjalistyczna diagnostyka. Zanim jednak dojdzie do wizyty, można wypróbować kilka domowych sposobów na skurcze łydek: eliminacji czynników ryzyka, zadbanie o odpowiednie nawodnienie, zróżnicowaną dietę, podjęcie aktywności fizycznej i ćwiczeń rozciągających mięśnie. Występowanie dolegliwości związanych z niewydolnością żylną (np. drętwienie łydek, pajączki naczyniowe) może być wskazaniem do zastosowania preparatów działających ochronnie na naczynia żylne i przynoszących ulgę w przypadku uczucia ciężkości i zmęczenia nóg, np. Diosminex
Wybór każdego leku na skurcze nóg powinien należeć do lekarza i być poprzedzony badaniami. Może okazać się, że sposobem na skurcze nóg będzie właściwa suplementacja witamin i minerałów. Bolesny skurcz łydki może być oznaką braku witamin z grupy B, potasu i magnezu, dlatego takie preparaty stosowane są najczęściej.
Skurcz łydki – co robić, kiedy się pojawi?
Silne skurcze łydek, szczególnie jeśli pojawiają się w nocy, mogą skutecznie uprzykrzać życie. Dlatego warto wiedzieć, jak właściwie zareagować i co zrobić na skurcz łydki, kiedy nam się przytrafi. Najważniejsza jest szybka reakcja i rozciągnięcie mięśnia, dzięki temu może uda się skrócić czas trwania bólu po skurczu łydki. Najlepszym sposobem jest chwycenie ręką palców u nogi i skierowanie ich w kierunku twarzy. Jeśli nie mamy takich możliwości i nikogo do pomocy, a dokuczają nam silne skurcze nóg, warto mieć przy sobie pasek lub taśmę, którymi możemy się posłużyć. Po naciągnięciu mięśni łydek i zmniejszeniu dolegliwości należy rozmasować mięśnie i najlepiej wziąć ciepłą kąpiel4.
Ćwiczenia rozciągające na mięsień brzuchaty łydki – sposoby na skurcze łydek
Zmiana tryby życia, nawyków żywieniowych i zadbanie o właściwe nawodnienie może przyczynić się do znacznej poprawy albo całkowitego wyeliminowania częstych skurczy nóg. Jeśli jednak wciąż się pojawiają, można próbować zmniejszyć ryzyko ich występowania poprzez wykonywanie ćwiczeń rozciągających.
Przy nocnych skurczach nóg zaleca się rozciąganie mięśni łydek przed pójściem do łóżka. Ćwiczenie rozciągające mięsień brzuchaty wykonuje się przy wyprostowanym kolanie. Polega ono na zrobieniu wykroku i rozciąganiu mięśnia brzuchatego nogi stojącej z tyłu (kolano wyprostowane) przy jednoczesnym uginaniu kolana nogi stojącej z przodu. Pięty powinny dotykać podłoża (w pozycji wyjściowej noga tylna oparta jest na palcach), a ręce opierać się o ścianę, drabinki, oparcie krzesła. Wychylenie ciała do przodu powinno skutkować wrażeniem rozciągania mięśnia brzuchatego łydki. Należy wytrwać w pozycji ok. 30 sekund5, następnie zmienić nogę i powtórzyć ćwiczenie. Warto wykonać przynajmniej trzy serie. Rozciąganie powinno być odczuwalne, ale nie może powodować dolegliwości bólowych.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, 74-84, 1989.
- Nicpoń K. W., Bóle mięśniowe i kurcze bolesne w praktyce neurologa, 237-248, 2007.
- Cluett J., Causes of calf pain and treatment options, 2021.
- McMillen M., Nocturnal leg cramps, 2020.
- Waloski D., Prawidłowe zastosowanie rozciągania – okiem fizjoterapeuty, 2020.
